AŞİRETİN GÖÇ TÜRKÜSÜ
Kalkın Bekir Ağa burdan göçelim
Baltalıya çıkınca bayrak açalım
Devrek’e varınca yiğit seçelim
Bir yurdumuz Çatak olur aşiret[3]
Yoz sığırlar şu Çatak’ta sulanır
Büyük kızlar Damlalı’yı dolanır
Garipçe’ye çıkınca cezbem bulanır
Ata yurdu Çamkorusu[4] aşiret
Darılık’a çıkınca cem olur beyler
Kızıloluk’un da suları cağlar
Boyyurt sekisine seyrangâh derler
Seyran yeri Kanlıseki[5] aşiret
Öküzgötü’ne çıkınca iyi bakının
Büyük kızlar mor menekşe sokunun
İnceloğlu vardır ondan sakının
Oralardan sessiz gidin aşiret[6]
Kızılkaya dersen evliya yeri
Pirlerin elinden içmişim dolu
Düldül’ün dibinde Âşığın yâri
Onu bana dahil edin aşiret[7]
Günburnu’na Olucak’tan dökülür
Oba oba şu Hoğdu’ya çekilir
Üst yanda Alıç var yola bakınır
O da bize kahır eder aşiret[8]
N’olalım da Kul Bekir’im n’olalım
Kol kol olup şu Nacar’a konalım
İçip soğuk suyun ona kanalım
Kızlaryurdu Güneyyavşan aşiret[9]
[1] Kaynak kişi: Kendisi de Varsaklı ozanlardan biri olan Âşık Sefil Bekir(1925-2003)’dir. Derleme tarihi 1999. Kaynak kişinin belirttiğine göre Kul Bekir bu göç destanını, aşiretin o zamanki ağası Bekir Ağa’ya okuyunca, Bekir Ağa, en güzel atlarından birini Kul Bekir’e armağan etmiş.
[2] Keyke gezmek: İşsiz ve kendisi de bir işe yaramaz olduğu halde; önemli biriymiş, diğer insanlardan üstünmüş gibi bir tavır takınmak.
[3] Buradaki ‘Baltalı, Devrek, Çatak’ aşiretin göç yolu üzerindeki belli başlı yer adladır (Çatak, şimdilerde aşiretin bir bölüğünün köyüdür).Yaylaya göçüne, Baltalı’dan bayrak açılarak başlanırmış. Bayrak, bir küme gencin elinde göçün önünde olurmuş. Baltalı’yla Çatak arasında Devrek denilen yere varıldığında bir mola verilir, burada değişik oyunlarla yiğitler belirlenirmiş.
[4] Bu dörtlükte geçen “Damlalı, Garipçe, Çamkorusu”, Çatak köyü yakınlarındaki yer adlarıdır. Biri Zindağan’dan, öbürü Nacar-Hoğdu’dan başlayıp Tespi Farsağı denilen köyün içinden akıp gelen iki su, Çatak’ta birleşip Sabun Çayı’nı oluştururlar. Burada önce “yoz sığırlar”, yani yavrusu olmayan sığırlar sulanır. Yoz sığırların sürüsü, öbür sürülerden önce ve ayrı yol alırmış. (Yine bu dörtlükteki “cezbe’ sözcüğü, gönül anlamındadır.)
[5] Bu dörtlükteki “Darılık, Kızıloluk, Boyyurt, Kanlıseki” adları, Çatak-Çamkorusu’ndan yukarılarda yol boyu pınar ve kısa konaklama yerlerinin adlarıdır. Aşiretin insanları genellikle Boyyurt denilen yerde yolculuktaki ilk geceyi geçirir. Sabah olunca yolculuk yeniden başlar.
[6] Dördüncü dörtlükte geçen “Öküzgötü” göç yolu üzerindeki belenlerden biridir. Buraya varılmışsa yol aşağı yukarı yarılanmış demektir. Ancak burada, yol çığırının aşağısında, bir derenin kıyısında “İnceloğlu” obası vardır. İnceloğlu obası da Farsaklardandır aslında. Ancak o, aşiretin bütününe katılmaz, yaz kış o derede yaşayıp gider. Kavgacı, alıcı, vurucu, kırıcı, gözüpek olmaları nedeniyle biraz belalıdırlar. Âşık, göç yolculuğunun, İnceloğlu obasını rahatsız etmeden yapılmasını, oradan geçerken buna dikkat etmek gerektiğini belirterek başınıza bela almayın demek istiyor.
[7] Asıl yaylalığa varılmadan önceki son konaklama yeri Kızılkaya’dır. Kızılkaya’yı andıktan sonra ozan, sanki unuttuğu bir şeye dönüyor: “Düldül’ün dibi”ne. Bununla anlatılmak istenen, Düldül dağının ovaya göre öte yüzündeki Zindeğan köyüdür. Oradaki “yâr”e “Urum Kızı” derlermiş; Kul Bekir’in gençliğinde sevdalandığı kız. Burada, eski sevgiliye erişmek için ozanın aşiretten bir isteği var gibiyse de bu, öylesine bir anımsama da olabilir.
[8] “Günburnu, Olucak” Kızılkaya’dan hemen sonraki (Nacar’ın berisinde kalan) yer adlarıdır. Güneş doğarken, önce Günburnu denilen sivriye değer. Bu sivrinin hemen ötesi Olucak. Olucak’dan sonra Nacar’a, Nacar’daki toprak damlı evlere varılır. “Hoğdu”, Nacar’ın güneydoğusundaki geniş yaylalık. Aşiretin kahrını en çok çeken yer. “Alıç” ise, Nacar’la Hoğdu arasında, Hoğdu’ya daha yakın bir başka yaylalık. Yol, biraz aşağıdan geçer. Ozan, orayı da unutmayalım, oraya da konalım, yoksa Alıç yurdu bize gönül koyar, demeye getiriyor.
[9] Son dörtlükte geçen “Kızlaryurdu, Güneyyavşan” yaylalıkları Nacar’ın kuzey yönünde kalan yerlerdir. Yine buralarda Karadutboğazı, Hıyarkesen, Kuzeyyavşan, Oğlakkıran, Saçaklıpınar… gibi daha birçok yaylalık vardır. Ama en çok eğleşilen yaylım yeri Hoğdu. Aşiret, merkez Nacar olmak üzere bütün bu yaylalıklara kol kol olup dağılır; güz dönümüne dek baharı yazı bu yaylalıklarda yaşar.
Osmaniye Karacoğlan Enstütisü, https://karacoglan.blogspot.com.tr/2013/03/asiretin-goc-turkusu.html
